Zorgtechnologie: van spannend naar vanzelfsprekend

Zorgtechnologie is niet langer iets van de toekomst – het is nú al onmisbaar in de zorg. Toch is het voor mbo-studenten in de zorgopleidingen nog lang niet vanzelfsprekend om hiermee te leren werken. De Zorgtechnologie Challenges, een gezamenlijk initiatief van ROC Nijmegen, Rijn IJssel, OnePlanet en Tech@doptie brengen daar verandering in. Het doel? Studenten het zelfvertrouwen geven om technologie te gebruiken én kritisch te bevragen.  

De Zorgtechnologie Challenges zijn ontstaan vanuit een duidelijke behoefte: hoe geef je zorgtechnologie een vaste, betekenisvolle plek in het onderwijs? Bij Tech@doptie is dat een belangrijk gespreksonderwerp. Angelique Brinkman, projectcoördinator OpenEducatie bij OnePlanet, vertelt: “Vooral de vraag hoe we dat onderwerp strúctureel onderdeel kunnen laten uitmaken van het curriculum van studenten, in plaats van incidenteel.”

De uitkomst: een krachtige combinatie van vier leerdoelen – vakdeskundigheid, kwaliteit, onderzoeksvaardigheden en zorgtechnologie – die samenkomen in een praktijkgerichte leerlijn. Sinds 2023 worden jaarlijks zo’n honderd studenten Verpleegkunde van ROC Nijmegen ondergedompeld in de challenges, verspreid over vijftien weken.

Vraagstukken uit de praktijk

Tijdens de zorgtechnologiechallenges gaan studenten aan de slag met actuele vraagstukken uit de zorgpraktijk, vaak ingebracht door zorgorganisaties of cliënten. Ze vormen teams, doen praktijkgericht onderzoek en bedenken technologische oplossingen die echt iets kunnen betekenen voor zorgvragers én zorgverleners. Ze gaan aan de slag voor doelgroepen uit drie bestaande OpenEducatie leerwerkplaatsen: mensen met de ziekte van Parkinson, mensen met dementie en een gezonde leefstijl voor kinderen of jongeren.

De studenten buigen zich over de vraag: hoe kan zorgtechnologie het leven van de zorgvrager écht verbeteren? Rudie van den Heuvel, practor van Tech@doptie: “Zo ontwikkelde een studententeam een vertaalapp voor mantelzorgers die de Nederlandse taal niet goed beheersen – een idee dat nu verder wordt uitgewerkt door informaticastudenten van de HAN.”

Een ander team zocht een oplossing voor een bewoner met Parkinson die moeite had met zelfstandig eten. Hun eenvoudige maar doeltreffende vondst: een bord met een verhoogde rand. “Juist dit soort praktische en haalbare ideeën laten zien hoe studenten met een frisse blik én tools de zorg kunnen verbeteren”, aldus Rudie. Docent Verpleegkunde Els Oomen voegt toe: “Je motiveert ze om ook te gaan praten met bijvoorbeeld cliënten of mantelzorgers, om te kijken waar zij tegenaan lopen. En om de aanbevelingen uit hun onderzoek ook echt te bespreken met de opdrachtgever.”

Onderzoek doen: eerst spannend, dan leuk

Volgens Angelique draait het niet alleen om kennis, maar ook om houding: “We weten niet hoe de zorg eruitziet over tien jaar. Wat we wél weten, is dat digitale technologie een steeds grotere rol zal spelen. Daarom willen we studenten prikkelen om nieuwsgierig te zijn, kritisch te kijken en te durven experimenteren.” Dat vraagt ook iets van de scholen. “Studenten moeten de mogelijkheid krijgen om technologie te onderzoek door het aan te raken en ervaren. Studenten mogen fouten maken omdat ze zich dan bewust worden van hun onbekwaamheid: een hele krachtige manier van spelenderwijs leren”, aldus Angelique.

Van abstract naar dichtbij

“Voor veel studenten is het hun eerste ervaring met onderzoek doen,” legt Jeltje Kok van Tech@doptie uit. “In het begin vinden ze het spannend of saai, maar zodra ze in de praktijk aan de slag gaan, ontdekken ze hoe leuk en betekenisvol het kan zijn.”

Eerst ervaren veel studenten zorgtechnologie en onderzoek als iets abstracts. “Ze denken aan robots, maar technologie is ook een Electronisch Cliënten Dossier, een medicijndispenser of personenalarmering,” zegt Angelique. “Of juist de technologie die iedereen al gebruikt efficiënter inzetten. Denk maar aan een smartwatch”, voegt Jeltje toe.

Door de challenges wordt de afstand tussen de student en de technologie kleiner. Els: “Wat we zien, is dat ze het gaandeweg hartstikke leuk gaan vinden. Ze mogen een keer buiten de lijntjes kleuren en vinden het ook oprecht leuk om hun resultaten te zien en hun ideeën te presenteren.”

De ambitie is duidelijk: zorgtechnologie en onderzoek een structurele plek geven in alle leerjaren én alle zorgopleidingen in Nederland. Angelique: “Hoe tof is het als geneeskundestudenten kunnen leren van de praktijkervaring van mbo’ers in het verpleeghuis? En dat zij andersom weer juist van de theoretische kennis profiteren?”

Rudie: “We willen het zo makkelijk mogelijk maken voor docenten. De basis van de leerlijn ligt er al helemaal, ze hoeven het wiel dus niet opnieuw uit te vinden. En Tech@doptie en OnePlanet zorgen voor de ondersteuning.”

Samen leren in de praktijk

De kracht van de challenges zit ook in de samenwerking. “Het is prachtig als ROC-studenten, hbo’ers, cliënten en zorgverleners samenkomen,” zegt Jeltje. “Zo ontstaat een leergemeenschap waarin iedereen van elkaar leert.” Els: “En waarin het praktisch perspectief van onderzoek ook echt een volwaardige rol krijgt.”

Zijn de zorgchallenges perfect? Nee, en dat hoeft ook niet. “Soms is de groep te groot, of is het programma niet duidelijk genoeg,” erkent Angelique. “Maar ook wij leren van onze fouten. Elke editie proberen we het beter te doen. En de basis ligt er: docenten hoeven niet zelf het wiel uit te vinden. Wij bieden begeleiding en ondersteuning aan.”

Toekomst: doorlopende leerlijn én samenwerking

En: meer samenwerking tussen opleidingen, zoals verpleegkunde studenten en ICT-studenten die van elkaar leren. “Technologie is geen doel op zich,” zegt Rudie. “Het gaat erom dat studenten zich zeker voelen in hun vak, doordat ze zien hoe vakbekwaam ze eigenlijk al zijn. En dat ze weten hoe ze technologie kunnen inzetten voor betere zorg.”

Enthousiast geworden?

Ben jij docent bij een zorg- of welzijnsopleiding en lijkt het je wat om met de zorgtechnologiechallenges jouw studenten ook structureel meer te leren over zorgtechnologie? Neem contact met ons op voor meer informatie!

Deel dit artikel